Cyflwyniad i’r berthynas rhwng iaith, gwleidyddiaeth a gwrthdaro gan ganolbwyntio ar y cyfnod modern. Gosodir y datblygiadau hyn mewn cyd-destun cymharol, Ewropeaidd gan ganolbwyntio ar y Gymraeg a’r Wyddeleg.

1     dangos gwybodaeth ynghylch iaith, gwleidyddiaeth a gwrthdaro a’r elfennau hanesyddol, gwleidyddol a deallusol sydd yn berthnasol i’r maes

2     gosod iaith, gwleidyddiaeth a gwrthdaro mewn cyd-destun cymharol, Ewropeaidd gan ganolbwyntio ar y Gymraeg a’r Wyddeleg

3     trin data a thystiolaeth (gan gynnwys mapiau, tablau a graffiau) yn feirniadol o safbwynt dehongli’r maes

4     trafod yn feirniadol iaith mewn cyd-destunau o wrthdaro

5     dangos meistrolaeth ar Gymraeg ysgrifenedig safonol wrth gyflwyno gwaith mewn dull proffesiynol a graenus

Caiff y modiwl ei gyflwyno drwy gyfuniad o ddarlithoedd, gweithdai/seminarau a thiwtorialau. Bydd y darlithoedd yn gosod canllawiau ac yn cyflwyno darlun pwrpasol o’r maesBydd y gweithdai/ seminarau yn gosod canllawiau ac yn cyflwyno darlun pwrpasol o’r maes

Medrau a gaiff eu hymarfer a’u meithrin

Wedi cwblhau’r modiwl, bydd myfyrwyr nodweddiadol yn gallu:

Medrau academaidd

• dangos gwybodaeth ynghylch iaith, gwleidyddiaeth a gwrthdaro a’r elfennau hanesyddol, gwleidyddol a deallusol sydd yn berthnasol i’r maes
• dangos cynefindra â ffynonellau cyfeirio safonol yn y maes

Medrau penodol y pwnc

• gosod iaith, gwleidyddiaeth a gwrthdaro mewn cyd-destun cymharol, Ewropeaidd gan ganolbwyntio ar y Gymraeg a’r Wyddeleg

• trin data a thystiolaeth (gan gynnwys mapiau, tablau a graffiau) yn feirniadol o safbwynt dehongli’r maes
• trafod yn feirniadol iaith mewn cyd-destunau o wrthdaro

Medrau cyflogadwyedd

• cynnull a chyflwyno gwybodaeth yn feirniadol, yn gydlynus ac yn raenus
• crynhoi ac arfarnu cysyniadau a safbwyntiau ac ymdrin â hwy yn feirniadol ac yn ddadansoddol
• dadlau yn rhesymegol;
• gweithio mewn grwpiau ac fesul unigolion mewn seminarau a gweithdai
• asesu damcaniaethau gwahanol.

Ffurfiannol

Bydd cyfle i gael adborth ar lafar ar gyflwyniadau a thrafodaethau llafar ac mewn seminarau a sesiynau darllen. Rhoddir adborth ysgrifenedig fesul unigolyn ar bob un darn o asesu crynodol.

Crynodol

Asesir y modiwl drwy ddau ddull gwahanol: arholiad a thraethawd

Bydd yr arholiad yn gofyn ichi ymateb i ddeilliannau 1 i 5.

Bydd y traethawd yn gofyn ichi ymateb i ddeilliannau 1, a 3 i 5. Ar gyfer ateb y traethawd, rhagwelir y bydd modd dewis rhwng y Gymraeg a’r Wyddeleg fel astudiaeth achos.

Y potensial ar gyfer ailasesu yn y modiwl hwn

Fel rheol, bydd cyfle i fyfyrwyr sy’n methu’r modiwl gael eu hailasesu drwy ailgyflwyno neu ailsefyll yr elfen(nau) a fethwyd yn ystod cyfnod arholi’r haf. Fodd bynnag, mae gan Fwrdd Arholi’r BA yr hawl i amrywio’r asesu hwn neu i benderfynu na all myfyriwr penodol ailsefyll.

Cynnwys y maes llafur

• Amrywiaeth ieithyddol a’r wladwriaeth genhedlig yn yr Ewrop fodern
• Diffinio gwrthdaro ieithyddol
• Ideoleg ac iaith: hunaniaeth, cenedlaetholdeb a phŵer
• Astudiaethau achos: y Gymraeg, yr Wyddeleg; ac astudiaethau dewisol, er enghraifft: Gwlad y Basg, Corsica, Cymru, Yr Hen Iwgoslafia, Latfia
• Tensiynau ieithyddol mewn byd sy’n globaleiddio
• Rheoli a datrys gwrthdaro ieithyddol

Deunyddiau Darllen a Rhestr Adnoddau:

CALVET, L-J. (1998). Language Wars and Linguistic Politics (Rhydychen: Oxford University Press)

DE VARENNES, F. (1996). Languages, Minorities and Human Rights (Yr Hâg: Kluwer Law International)

FISHMAN, J. A. (1989). Language and Ethnicity in Minority Sociolinguistic Perspective (Clevedon: Multilingual Matters)

MAR-MOLINERO, C. & SMITH, A. (goln, 1996). Nationalism and the Nation in the Iberian Peninsula: Competing and Conflicting Identities (Rhydychen: Berg).

MAY, S. (2001). Language and Minority Rights. Ethnicity, Nationalism and the Politics of Language (Harlow:  Longman)

MAC GIOLLA CHRÍOST, D. (2003). Language, Identity and Conflict (Llundain: Routledge)

MAC GIOLLA CHRíOST, D. (2012). Jailtacht. The Irish Language, Symbolic Power and Political Violence in Northern Ireland, 1972-2008 (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru).

NELDE, P. H., LABRIE, N. & WILLIAMS, C. H. (1992). 'The principles of territoriality and personality in the solution of linguistic conflicts', Journal of Multilingual and Multilingual Development, 13:5, 387-406

PHILLIPS, Dylan (1998). Trwy Ddulliau Chwyldro . . . ? Hanes Cymdeithas yr Iaith Gymraeg 1962–1992 (Llandysul: Gwasg Gomer)

SKUTNABB-KANGAS, T. (2000). Linguistic Genocide in Education – Or Worldwide Diversity and Human Rights? (Lawrence Erlbaum Associates, Inc.)

SZPORLUK, R. (gol., 1994). National Identity and Ethnicity in Russia and the New States of Eurasia (Efrog Newydd: M. E. Sharp)

WARDHAUGH, R. (1987). Languages in Competition. Dominance, Diversity and Decline (Rhydychen: Basil Blackwell)

WILLIAMS, C. H. (1984). 'More than tongue can tell: linguistic factors in ethnic separatism', yn Linguistic Mnorities, Policies and Pluralism, gol. J. Edwards (Llundain: Academic Press), 179-219