‘Chwa o awyr iach’ oedd disgrifiad Alan Llwyd o fuddugoliaeth Myrddin ap Dafydd ac Iwan Llwyd ym mhrif wobrau Eisteddfod Genedlaethol Cwm Rhymni, 1990. Bu’r digwyddiad hwn yn sail i ddau ddegawd llewyrchus iawn ym myd barddoniaeth Gymraeg, a barddoniaeth gaeth yn arbennig. Bydd y modiwl hwn yn dadansoddi prif weithiau a themâu beirdd pwysicaf y degawdau cynhyrfus hyn, yn ogystal â thrafod arwyddocâd y dadeni barddol yn y Gymru gyfoes. Bydd y modiwl yn ymdrin â barddoniaeth gaeth a rhydd, barddoniaeth y llyfr a’r llwyfan a barddoniaeth y gymdeithas a’r genedl. Canolbwyntir yn ogystal ar sawl datblygiad pwysig, ynghyd â dyfodiad mwy nag un don newydd o feirdd i hawlio lle canolog ar lwyfannau lleol a chenedlaethol fel ei gilydd.

adnabod rhai o uchafbwyntiau barddoniaeth Gymraeg o’r cyfnod 1990–2010, ynghyd â phrif ddatblygiadau’r cyfnod

gwerthuso hanfodion a chyd-destun llenyddol, hanesyddol, gwleidyddol, cymdeithasol a syniadol cerddi’r cyfnod

ymateb yn ddeallus a beirniadol i destunau barddonol rhydd a chynganeddol ar fwy nag un lefel

defnyddio technegau a therminoleg beirniadaeth lenyddol

dangos meistrolaeth ar Gymraeg ysgrifenedig safonol wrth gyflwyno gwaith mewn dull proffesiynol a graenus

Darlithoedd, gweithdai a seminarau gan arweinydd y modiwl. Bydd y darlithoedd yn cyflwyno’r myfyrwyr i ddatblygiadau pwysicaf y cyfnod, seiliau deallusol y beirdd a’u prif themâu. Bydd y seminarau a’r gweithdai yn canolbwyntio ar ddadansoddi testunau unigol ac at ddefnyddio damcaniaethau cyffredinol i ymdrin yn feirniadol â’r testunau.

Sgiliau a gaiff eu hymarfer a’u meithrin

Gwybodaeth a Dealltwriaeth:

·         deall hanfodion barddoniaeth Gymraeg y cyfnod 1990–2010;

·         dangos ymwybyddiaeth o berthynas beirdd Cymraeg â’u cymdeithas ac â’u cyfnod.

Medrau Deallusol:

·         ymdrin â thestunau sy’n perthyn i gyfnod penodol;

·         gwerthuso arwyddocâd cyd-destunau gwahanol o safbwynt cerddi’r cyfnod;.

·         dadansoddi’n ddeallus a soffistigedig gerddi o wahanol gyfryngau barddonol.

Medrau Penodol i Ddisgyblaeth (gan gynnwys medrau ymarferol):

·         ymdrin yn ddeallus â rhai o nodweddion a phrif ddatblygiadau barddoniaeth y ddau ddegawd diwethaf;

·         dangos dealltwriaeth o waith rhai o’r beirdd pwysicaf (caeth a rhydd) a’u prif themâu;

·         defnyddio technegau a therminoleg beirniadaeth lenyddol.

Medrau Cyflogadwyedd:

·         cynnull a chyflwyno gwybodaeth yn feirniadol, yn gydlynus ac yn raenus;

·         crynhoi, dadansoddi ac arfarnu cysyniadau a safbwyntiau ac ymdrin â hwy yn feirniadol ac yn ddadansoddol ar bapur, ac ar lafar mewn seminar;

·         gweithio yn annibynnol a chydweithio ag eraill mewn grŵp wrth baratoi a chyflwyno deunyddiau mewn seminar;

dangos meistrolaeth ar Gymraeg llafar ac ysgrifenedig safonol.

Ffurfiannol

Bydd cyfle i gael adborth ar lafar ar gyflwyniadau a thrafodaethau llafar mewn seminarau a gweithdai. Rhoddir adborth ysgrifenedig fesul unigolyn ar bob un darn o asesu crynodol.

Crynodol

Asesir y modiwl drwy ddau ddull gwahanol: arholiad (1.5 awr) a thraethawd (hyd at 2000 o eiriau).

Bydd yr arholiad wedi ei seilio ar drafod gwahanol agweddau ar brif ddatblygiadau barddoniaeth y cyfnod (Deilliannau 1-5).

Bydd y traethawd wedi ei seilio ar ymateb yn feirniadol i destunau, gan ddadansoddi’r prif themâu, ynghyd â’u harwyddocâd deallusol o safbwynt barddoniaeth y cyfnod. (Deilliannau 1-5).

• cefndir – adfywiad y 1970au a hirlwm yr 1980au?;
• trobwynt Eisteddfod Cwm Rhymni, 1990—Myrddin ap Dafydd ac Iwan Llwyd;
• o’r llyfr i’r llwyfan—talyrnau, sioeau, teithiau barddonol, a chyfryngau newydd;
• Cywyddau Cyhoeddusa’r canu cymdeithasol;
• y canu gwleidyddol er cyhoeddi Cilmeri a Cherddi Eraill, Gerallt Lloyd Owen (1991);
• y Gymru newydd—dadeni’r to ifanc yn y 1990au: e.e. Emyr Lewis, Grahame Davies, Tudur Dylan Jones, Gwyneth Lewis, Ceri Wyn Jones, Dafydd John Pritchard, Ifor ap Glyn, Twm Morys;
• Iwan Llwyd a Myrddin ap Dafydd wedi 1990;
• dylanwad yr Eisteddfod Genedlaethol yn y cyfnod;
• hynt y gynghanedd rhwng 1990 a 2010;
• y ferch a’r canu caeth: e.e. Mererid Hopwood, Karen Owen;
• cerddi’r genhedlaeth newydd o feirdd wedi troad yr unfed ganrif ar hugain, gan gynnwys Eurig Salisbury a Hywel Griffiths;
• edrych tua’r dyfodol: rhai datblygiadau arwyddocaol ar ddiwedd y cyfnod.

AP DAFYDD, Myrddin. 2011. Iwan ar Daith. Llanrwst: Gwasg Carreg Gwalch.