A oes modd mapio diwylliant? Beth a olygwn pan ddefnyddiwn eiriau cyfarwydd megis ‘unigolyn’, ‘bro’, a ‘chenedl’, a beth yw’r berthynas rhwng y cysyniadau hyn? Sut y mae diwylliant yn ymblethu â daearyddiaeth wrth greu a chynnal hunaniaethau lleol a chenedlaethol? Sut y mynegir hunaniaeth gan iaith a llenyddiaeth bro?

Dyma rai o’r cwestiynau y byddwn yn eu holi ar y modiwl hwn wrth inni ystyried ein perthynas â’r gofodau daearyddol gwahanol yr ydym yn byw a bod ynddynt.

1. dangos dealltwriaeth o amrywiaeth ieithyddol, llenyddol a diwylliannol y Cymry.
2. gallu trafod yn hyderus gysyniadau diwylliannol megis cof, gofod, mynegiant a mapio wrth ymdrin â’r Cymry a’r Gymraeg.
3. gallu dadansoddi perthynas cysyniadau diwylliannol â chymunedau a hunaniaethau y Gymraeg.
4. gweithio’n effeithiol drwy adfyfyrio ar brosesau academaidd.
5. dangos meistrolaeth ar Gymraeg llafar ac ysgrifenedig safonol wrth gyflwyno gwaith mewn dull proffesiynol a graenus.

Caiff y modiwl ei gyflwyno drwy gyfuniad o ddarlithoedd, seminarau a gweithdai. Mae’r darlithoedd yn gosod canllawiau ac yn trafod prif elfennau’r maes, a’r seminarau a’r gweithdai yn estyn cyfle i drafod, rhyngweithio ac ymarfer ymdrin â thystiolaeth ddiwylliannol yn feirniadol.

Medrau Academaidd

• cywain gwybodaeth a’i gwerthuso er mwyn dod at gasgliadau addas
• meddwl yn hyblyg a gwneud cysylltiadau rhwng gwahanol ffynonellau a meysydd o wybodaeth

Sgiliau Trosglwyddadwy:

• gweithio mewn grwpiau ac fesul unigolyn wrth drafod testunau a thystiolaeth
• cyfathrebu’n effeithiol ar lafar ac yn ysgrifenedig
• elwa ar dderbyn adborth ar waith ffurfiannol a datblygu arno

Medrau penodol y pwnc

• trin tystiolaeth ddiwylliannol yn feirniadol o safbwynt dehongli’r maes
• trafod yn feirniadol gysyniadau diwylliannol sy’n cyfoethogi dealltwriaeth o hunaniaethau y Cymry

Medrau Personol a Chyflogadwyedd

• datblygu hyder wrth gynnull a chyflwyno gwybodaeth yn feirniadol ac yn eglur

crynhoi ac arfarnu cysyniadau a safbwyntiau gwahanol ac ymdrin â hwy yn ddadansoddol

Ffurfiannol

Bydd cyfle i gael adborth ar lafar i drafodaethau yn y dosbarth a rhai tasgau ysgrifenedig. Rhoddir adborth ysgrifenedig fesul unigolyn ar bob un darn o asesu crynodol.

Crynodol

Mae’r traethawd /prosiect yn rhoi cyfle i fyfyrwyr ymdrin mewn manylder ag agwedd a drafodir ar y modiwl, ynghyd â datblygu eu sgiliau academaidd megis ymchwilio i dystiolaeth a’i dadansoddi. (Deilliannau 1, 2, 3, 5)

Mae’r adroddiad adfyfyriol yn rhoi cyfle i fyfyrwyr gnoi cil ar eu prosesau academaidd ac elwa ar adborth yn y dosbarth. (Deilliannau 4, 5)

Mae’r arholiad yn gofyn i fyfyrwyr ddangos dealltwriaeth o rai meysydd a chysyniadau yr ymdrinnir â hwy yn y modiwl, a chymhwyso’r wybodaeth at drafodaeth feirniadol addas. (Deilliannau 1, 2, 3, 5)

• Diwylliant amrywiol ardaloedd a chymunedau’r Gymraeg
• Iaith a llenyddiaeth bro.
• Tafodieithoedd.
• Perthynas tir, iaith a chof â chenedlaetholdeb, e.e. yng ngwaith J. R. Jones.
• Arferion, cof a thraddodiadau gwerin amrywiol ardaloedd, e.e. y Blygain yng nghanolbarth Cymru a’r Fari Lwyd yn ne Cymru.
• Mapio a gofod fel cysyniad yng ngwaith beirdd a llenorion Cymraeg, e.e. Iwan Llwyd, Angharad Price.
• Hunaniaethau cymunedau y tu hwnt i Gymru, megis y Wladfa.

Davies, Janet. 1999. A Pocket Guide. The Welsh Language. Cardiff: University of Wales Press

James, E.W a Jones, T. Vaughan. 2008. Gwerin Gwlad: Ysgrifau ar ddiwylliant gwerin. Llanrwst: Gwasg Carreg Gwalch

Macdonald, Elvey. 1999. Yr Hirdaith. Llandysul: Gwasg Gomer

Morys, Twm. Gol. 2014. Awen Iwan. Tal-y-bont: Cyhoeddiadau Barddas

Owen, Trefor M. 1991. A Pocket Guide: The Customs and Traditions of Wales. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Rowlands, John. 1992. Ysgrifau ar y Nofel. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Thomas, M. Wynn. Gol. 2001. Gweld Sêr: Cymru a Chanrif America. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Thomas, Beth a Thomas, Peter Wynn. 1989. Cymraeg, Cymrâg, Cymrêg… Cyflwyno’r Tafodieithoedd. Caerdydd: Gwasg Taf