Mae dealltwriaeth o orffennol llenyddol Cymru yn allweddol i’r sawl sydd yn dymuno deall sefyllfa’r Gymraeg a’i llenyddiaeth heddiw. Bwriad y modiwl hwn fydd herio ein syniadau ynghylch ‘traddodiad llenyddol y Cymry’ ac archwilio o’r newydd destunau o gyfnodau amseryddol gwahanol. Gwneir hynny drwy ofyn cwestiynau allweddol ynghylch perthynas testun a chyd-destun, sut y mae gwahanol ddehongliadau o’r gorffennol yn effeithio ar ein diwylliant ni heddiw, y berthynas rhwng llenyddiaeth a hunaniaeth, a sut a pham mae rhai testunau (ac nid eraill) yn cael eu trosglwyddo o genhedlaeth i genhedlaeth.

Bydd y modiwl hwn yn eich arfogi â’r sgiliau angenrheidiol i drin gweithiau llenyddol hanesyddol yn feirniadol, i bwyso a mesur dadleuon yn eu cylch ac i werthfawrogi perthnasedd y gorffennol i ddiwylliant y Gymru gyfoes.

1. dangos gwybodaeth ynghylch detholiad o destunau y cyfnod cyn 1900
2. dehongli’r berthynas rhwng gweithiau llenyddol a’u cyd-destun hanesyddol, cymdeithasol a syniadol
3. trin gweithiau llenyddol yn feirniadol o safbwynt crefft, mynegiant a syniadaeth
4. dangos dealltwriaeth o sut y mae’r modd y darllenir testunau yn arwain at ddehongliadau gwahanol
5. datblygu dadleuon sy’n seiliedig ar wahanol fathau o ffynonellau cynradd ac eilaidd
6. dangos meistrolaeth ar Gymraeg llafar ac ysgrifenedig safonol wrth gyflwyno gwaith mewn dull proffesiynol

Caiff y modiwl ei gyflwyno drwy gyfuniad o ddarlithoedd, seminarau/dosbarthiadau darllen a chyflwyniadau grŵp. Bydd y darlithoedd yn gosod canllawiau ac yn cyflwyno darlun pwrpasol o’r maes, a bydd y seminarau a’r dosbarthiadau darllen yn estyn cyfle i drafod, rhyngweithio ac ymarfer trin testunau llenyddol yn feirniadol. Bydd y cyflwyniadau grŵp yn estyn cyfle i gynnull a chyflwyno gwybodaeth, rhyngweithio a chydweithio ag eraill. Bydd deunyddiau electronig yn cefnogi’r dysgu.

Medrau academaidd:

• ymdrin â thestunau o wahanol gyfnodau
• creu dadleuon sy’n argyhoeddi ar sail tystiolaeth gadarn
• gallu trafod testunau sydd wedi eu hysgrifennu mewn iaith anghyfarwydd

Medrau penodol y pwnc:

• dangos gwybodaeth ddeallus ynghylch awduron a thestunau o gyfnodau gwahanol
• gwneud cysylltiadau rhwng testunau llenyddol ac agweddau cymdeithasol, gwleidyddol a diwylliannol y cyfnod

Medrau cyflogadwyedd:

• casglu, dadansoddi a chyflwyno gwybodaeth ar bapur ac ar lafar
• cyfrannu at drafodaethau a chydweithio ag eraill i gynhyrchu a chyflwyno deunyddiau
• ymdrin â meysydd dieithr a chysyniadau cymhleth a’u cyflwyno’n eglur
• dangos meistrolaeth ar Gymraeg llafar ac ysgrifenedig safonol

Ffurfiannol

Bydd cyfle i gael adborth ar lafar ar asesiadau ffurfiannol byrion a chyflwyniadau a thrafodaethau llafar mewn seminarau a sesiynau darllen. Rhoddir adborth ysgrifenedig fesul unigolyn ar bob un darn o asesu crynodol unigol.

Crynodol

Mae’r Portffolio yn rhoi cyfle i fyfyrwyr ddatblygu sgiliau darllen testun ac ymdrin â gwahanol ddehongliadau (Deilliannau 3, 4, 6)

Mae’r prawf llafar yn rhoi’r cyfle i fyfyrwyr drafod a dehongli testun llenyddol yn ei gyd-destun hanesyddol, cymdeithasol a syniadol (deilliannau 1, 2, 3, 5, 6)

Mae’r traethawd yn gofyn i fyfyrwyr ddangos dealltwriaeth o rai meysydd a chysyniadau yr ymdrinnir â hwy yn y modiwl, a chymhwyso’r wybodaeth at drafodaeth feirniadol addas (Deilliannau 1-6)

Y math o asesiad                  % Cyfraniad               Teitl                                                                          Parhad (os yw’n gymwys)                  Dyddiad yr Asesiad yn fras

Gwaith cwrs                            20%                           Portffolio                                                                     Hyd at 800 gair                                    Diwedd Semester 1

Prawf dosbarth llafar                30%                           Trafodaeth lafar mewn grŵp ar destun llenyddol                                                                         Diwedd Semester  1

Gwaith cwrs                           50%                           Traethawd yn seiliedig ar gynnwys semester 2                2000 gair                                             Diwedd Semester  2

Y potensial ar gyfer ailasesu yn y modiwl hwn

Fel rheol, bydd cyfle i fyfyrwyr sy’n methu’r modiwl gael eu hailasesu drwy ailgyflwyno neu ailsefyll yr elfen(nau) a fethwyd yn ystod cyfnod arholi’r haf. Fodd bynnag, mae gan Fwrdd Arholi’r BA yr hawl i amrywio’r asesu hwn neu i benderfynu na all myfyriwr penodol ailsefyll.

Bydd y modiwl yn cynnwys themâu megis:

1. Darllen y Gorffennol
2. Dehongli’r Oesoedd Canol
3. Canfod y Cyfnod Modern Cynnar
4. Y Bedwaredd Ganrif ar Bymtheg: Y ganrif fwyaf?

Bowen, Geraint gol. 1970. Y Traddodiad Rhyddiaith. Llandysul: Gwasg Gomer

Edwards, Hywel Teifi gol. 2000. A Guide to Welsh Literature c.1800-1900, cyf. 5. Cardiff: University of Wales Press

Gruffydd, R. Geraint. 1989. Llenyddiaeth y Cymry: Cyflwyniad Darluniadol, cyf. 2. Llandysul: Gwasg Gomer

________ gol. 1997. A Guide to Welsh Literature c.1530-1700, cyf. 3. Cardiff: University of Wales Press

Jarman, A. O. H. gol. 1992. A Guide to Welsh Literature, cyf. 1. Cardiff: University of Wales Press

________ gol. 1997. A Guide to Welsh Literature, cyf. 2. Cardiff: University of Wales Press

Jarvis, Branwen gol. 2000. A Guide to Welsh Literature c.1700-1800, cyf. 4. Cardiff: University of Wales Press

Johnston, Dafydd. 1998. Llyfr Poced: Llenyddiaeth Cymru. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

_________. 2005. Llên yr Uchelwyr: Hanes Beirniadol Llenyddiaeth Gymraeg 1300–1525. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Thomas, Gwyn. 1985. Llenyddiaeth y Cymry: Cyflwyniad Darluniadol, cyf. 1. Y Bonfaen: D. Brown a’i Feibion