Mae modd dadlau mai iaith yw’r prif beth sy’n gwahaniaethu’r ddynoliaeth oddi wrth yr anifeiliaid eraill. Yn sicr, mae ein bywydau o ddydd i ddydd yn gwbl ddibynnol ar ein gallu i ddefnyddio iaith. Mae deall sut y mae iaith yn gweithio, felly, yn allweddol i’n dealltwriaeth ohonom ni ein hunain. Nod y modiwl hwn yw eich galluogi i astudio iaith—a’r iaith Gymraeg yn benodol—mewn modd a fydd yn agor eich llygaid i’w chyfoeth rhyfeddol.

Man cychwyn y modiwl fydd ystyried y berthynas rhwng sain, geiriau ac ystyr. Byddwch yn dysgu sut mae dadansoddi a disgrifio iaith gan gynnwys y berthynas rhwng iaith lafar ac iaith ysgrifenedig. Nid yw iaith yn bodoli mewn gwagle, wrth gwrs, ac felly fe gewch gyflwyniad i wahanol ffyrdd o ystyried sut mae gwrandawyr a darllenwyr yn creu ystyr mewn cyd-destunau penodol.

Byddwch hefyd yn dysgu sut mae iaith yn gallu amrywio yn amseryddol, yn ddaearyddol ac yn gymdeithasol. Ar sail hynny byddwch yn dysgu am nodweddion Cymraeg ysgrifenedig safonol, y math o Gymraeg y byddwch yn ei ddefnyddio amlaf yn ystod eich astudiaethau.

1. deall a disgrifio hanfodion gramadeg yr iaith Gymraeg: seiniau, geiriau a brawddegau;

2. cynhyrchu gwahanol rannau ymadrodd mewn Cymraeg safonol;

3. deall sut gall iaith amrywio yn ôl gwahanol ffactorau amseryddol, cymdeithasol a daearyddol;

4. esbonio sut mae gwrandawyr neu ddarllenwyr yn creu ystyr o destunau gwahanol;

5. tynnu sylw at rai o’r gwahaniaethau rhwng (i) Cymraeg ysgrifenedig safonol a Chymraeg llafar tafodieithol a (ii) rhwng cystrawen y Gymraeg a’r Saesneg;

6. dangos meistrolaeth ar Gymraeg ysgrifenedig safonol wrth gyflwyno gwaith mewn dull proffesiynol.

Caiff y modiwl ei gyflwyno drwy ddulliau dysgu cyfunol a allai gynnwys cyfuniad o gyflwyniadau ar-lein, gweithdai trafod ar-lein, gweithgareddau dysgu digidol, a sesiynau wyneb-yn-wyneb.

Wedi cwblhau’r modiwl, bydd myfyriwr nodweddiadol yn gallu:

Medrau academaidd

• Deall strwythurau’r iaith Gymraeg;
• Cynhyrchu a disgrifio amrywiaeth o ffurfiau Cymraeg safonol;
• Dangos dealltwriaeth o pam y mae ieithoedd yn amrywio;
• Dangos dealltwriaeth o sut y mae gwrandawyr a/neu ddarllenwyr yn creu ystyr. 

Medrau penodol y pwnc

• Defnyddio cyfeirlyfrau ieithyddol safonol.  

Medrau cyflogadwyedd

• Defnyddio Cymraeg ysgrifenedig safonol.  

Ffurfiannol

Bydd cyfle i gael adborth ar dasgau a gwblheir yn y sesiynau dysgu ac yn ystod oriau digyswllt.

Crynodol

Asesir y modiwl drwy gyfrwng dau brawf ar-lein. Bydd yr asesiadau hyn yn gofyn ichi ddisgrifio, cynhyrchu a thrafod gwahanol enghreifftiau o Gymraeg ysgrifenedig, gan ganolbwyntio ar Gymraeg safonol (Deilliannau 1-6).

Y potensial ar gyfer ailasesu yn y modiwl hwn

Fel rheol, bydd cyfle i fyfyrwyr sy’n methu’r modiwl gael eu hailasesu drwy ailgyflwyno neu ailsefyll yr elfen(nau) a fethwyd yn ystod cyfnod arholi’r haf. Fodd bynnag, mae gan Fwrdd Arholi’r BA yr hawl i amrywio’r asesu hwn neu i benderfynu na all myfyriwr penodol ailsefyll.

• Gramadeg Cymraeg safonol;
• Amrywio ieithyddol;
• Gwahaniaethau pwysig rhwng cystrawen y Gymraeg a’r Saesneg;
• Ffurfio ystyr (gan gyflwyno meysydd pragmateg a dadansoddi disgwrs).

Jones, Bob Morris. 1993. Ar lafar ac ar bapur: cyflwyniad i’r berthynas rhwng yr iaith lafar a’r iaith ysgrifenedig. Aberystwyth: Y Ganolfan Astudiaethau Addysg

Lewis, D. Geraint. 2000. Y Llyfr Berfau. 4^ydd argr., Llandysul: Gwasg Gomer

Thomas, Beth a Thomas, Peter Wynn. 1989. Cymraeg, Cymrâg, Cymrêg... : cyflwyno’r tafodieithoedd. Caerdydd: Gwasg Taf

Thomas, Gwyn. 1977. Ymarfer Ysgrifennu. Abertawe: Christopher Davies

Thomas, Peter Wynn. 1995. Gramadeg y Gymraeg. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Thorne, D. A. 1985. Cyflwyniad i Astudio’r Gymraeg. Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru

Uned Iaith Genedlaethol Cymru. 1978. Cyflwyno’r iaith lenyddol. Y Bontfaen: D. Brown a’i feibion

Yule, George. 2014. The Study of Language. 5ed argr., Cambridge: Cambridge University Press